بررسی رویکردهای احیاگرانه به فرم های سنتی در پوسترهای ایرانی بعد از دهه 60 شمسی

در سال 1320 شمسی، جنبشی در ایران شکل گرفت که به عنوان جنبش هنر مدرن مطرح شد. بعدها گروهی از هنرمندان پیرو این جنبش، پس از پشت سرگذاشتن تجربه‏های هنری متنوع متاثر از غرب، سعی داشتند به تدریج با درونی کردن آموخته‏هایشان، راه کارهایی بیابند تا به وسیله ی آن ها آثارشان را از کارهای مشابه غربی متمایز ساخته و به آن ها هویتی ملی‏ بخشند. در همین اوان، در طراحی گرافیک نیز چالشی با همین مضمون یعنی دست یابی به هویتی ایرانی- ملی مطرح گشت. پس از پیروزی انقلاب، بحث هویت مستقل و ملی و بازگشت به فرهنگ ایرانی- اسلامی در همه ی عرصه‏ها، از جمله هنر به شکل جدیدی دوباره رخ نمود که شناسایی و فهم فرآیند طی شده در طراحی پوستر این دوره (دهه ی 1360 تا 1380ش.)، موضوع تحقیق حاضر است. هدف از این پژوهش، بررسی چگونگی ارجاع طراحان پوستر به سنت تصویری گذشته ی ایران در سه دهه ی اخیر می باشد. برای دست یابی به این هدف، تعداد 220 پوستر به روش اتفاقی ساده انتخاب شده و با استفاده از ابزار پرسش نامه مورد آزمون کمی قرار گرفته است تا به این وسیله عناصری از گذشته که به آن بازگشت شده، شناسایی و مورد بحث و بررسی قرار گیرند. نتایج به دست آمده از بررسی کمی داده ها حاکی از این است که در 5/55% پوسترها عامل اقتباس شده از سنت تصویری گذشته، اعم از این که این عامل تقلید عین به عین، ملهم از فرم اصلی و یا با تغییر اندکی بوده، به چشم می خورد. البته این گونه اقتباس، در دهه‏ی 70 شمسی کم تر از دو دهه ی دیگر وجود دارد. اقتباس از گذشته در دهه های 60 و ‏80 دارای فراوانی تقریبا مشابهی است. به علاوه، عناصر اقتباسی در این دو دهه، بیش تر نقش مایه های گیاهی و تایپوگرافی هستند. ولی آن چه باعث تفاوت این دو دهه می شود، درصد کاربرد نقش مایه هایی هم چون نقوش حیوانی، انسانی‏، هندسی یا انتزاعی و سایر می باشد.